Yaratıcı bir teknik olarak Bokeh

Yazı ve Fotoğraflar: Gökhan Korkmazgil

Fotoğrafta net olmayan, bulanık bölgelerin bilinçli olarak kullanılması yeni bir kavram değil. Bununla birlikte, “bokeh” sözcüğünün ortaya çıkışı ve bir fotoğraf tekniği olarak tanımlanması on senelik bir geçmişe yayılıyor. Bokeh sözcüğü Japonca “bulanıklık, net olmama durumu” anlamına geliyor ve Amerikalılar “bov-key” olarak telaffuz ediyorlar.

Bokeh ışığın netlik noktası dışındaki gösterisidir. Netleme yaptığımız bölgenin önü ve arkasındaki görüntü söz konusu edilmektedir. Bokeh ile keskinlik iki farklı şeydir; keskinlik en net olan bölgede var olan görüntüdür, bokeh ise en net olan bölge dışındaki görüntüyü ifade eder.

Fotoğraf: Gökhan Korkmazgil / 1/50sn – f/2,8 – ISO200 – 70 mm

Bokeh, tanım olarak bir fotoğrafta görüntünün net olmayan bölgelerinin niteliğini ifade eder ve esas olarak objektifler için kullanılır. Objektifin iyi bokeh oluşturması ya da istenildiği kadar iyi bokeh oluşturamamasından söz edilir. Bokehin üç özelliği dikkate alınmalıdır: Boyutu, şekli ve tüm alanındaki ışık dağılımı. Yumuşak, dairesel, düzgün yüzeyli, keskin olmayan kenarlı, homojene yakın parlaklıkta bulanıklık bölgeleri fotoğrafta “iyi bokeh” olarak kabul edilir. Bunlar, tüm ayarlarda daireye yakın diyafram açıklığı sunan iyi tasarlanmış kaliteli objektifler ile oluşur. Kenarları düzenli olmayan, çokgen görünümlü, içinde farklı parlaklıklar oluşan, sert bulanıklık alanları “iyi olmayan bokeh” olarak kabul edilir. Orta halli objektiflerin odak dışı görüntüleridir. Öyle ki, bokeh eğer bir yedigense, objektifin diyaframında yedi yaprak olduğunu anlayabiliriz. Her objektifin oluşturduğu bokeh farklıdır. Bir objektif için bile seçilen her diyafram değeri ile bokeh efekti ve derecesi değişir.

Fotoğraf: Gökhan Korkmazgil / 1/200sn – f/2,8 – ISO200 – 70 mm

Fotoğrafta konunun önünde bulunan odak dışı nesnelerin oluşturduğu bokeh etkisi izlenmektedir. İçeride oturan tezgahtar ile bize yakın vitrin camı arasında 3 metreye yakın bir mesafe vardır. Vitrindeki renkli nesnelerin oluşturduğu bokeh kompozisyonu temelden etkilemiştir.

Konunun arkasında bulunan aydınlık alanlar ve önünde bulunan nesneler bokeh oluşumunda en önemli rolü oynarlar. Objektif odak uzaklığı 50 mm üzerinde olan ve diyafram açıklığı geniş objektifler bokeh oluşturmaya daha elverişlidir. Teleobjektifler, doğaları gereği daha kolay bokeh oluştururlar; çünkü net alan derinlikleri çok sığdır ve daha fazla nesne netlik düzlemi dışında kalır.

Estetik değerlerin ölçülebilir olmamaları nedeniyle bokeh de son derece özneldir. Fotoğrafta konuyu arka plandan ayırmak için diyafram kullanarak arka planı bulanık bırakmak sık kullanılan bir tekniktir, bulanık arka planda bokehin oluşturduğu renk ve şekil, kompozisyonu dinamik hale getirmek için görsel bir malzeme olarak değerlendirilebilir. Sonuçta estetik bir tercihtir.

Fotoğraf: Gökhan Korkmazgil / 1/1600sn – f/2,8 – ISO100 – 157 mm

Model ile arkasındaki ağaç arasında 5-6 metre mesafe vardır. İncir ağacının çıplak dalları ucundaki taze sürgünler parlak gün ışığı altında bokeh noktaları oluşturmuştur.

Fotoğraf: Gökhan Korkmazgil / 1/3sn – f/6,3 – ISO400 – 500 mm (aynalı objektif)

Bazen de bu fotoğrafta olduğu gibi yalnızca bokeh etkisinden yararlanılarak renk ve biçim çalışmaları yapılabilir. Fotoğrafta trafik lambaları ve şehir ışıkları odak dışı bırakılarak bokeh oluşması sağlanmıştır. Bokeh etkisi Photoshop ve eklentileri ile Pixelmator gibi programlar kullanılarak de elde edilebilir. Şimdi yukarıdakine benzer örnekler oluşturmak için çekim önerileri sunalım:

1. Makinenizi üçayağa bağlayın.
2. Diyafram öncelikli ya da manuel çekim modunu seçin.
3. Mümkün olan en küçük f değerini seçin, yani diyaframı olabildiğince açın.
4. Objektifinizi elle netleme konumuna getirin.
5. Başlangıç için ışıklı nesneler uygundur, konuyu vizörde çerçeveleyin.
6. Uygun pozlama değerleri ile denemelere başlayabilirsiniz.

Keyifli çekimler!