Fotoğraf sanatı ile nesnenin yorumu

Yazar: Prof. Güler Ertan

Sanat, insanı insan yapan duyguların kaynağıdır. Gerçek sanat insanın duygularını sürekli arındıran yaşamdaki çirkinlikleri yok ederek güzellikleri ortaya çıkartandır. İnsanoğlu güzelliği arayış içerisindedir. Güzel fikri doğuştan vardır. Sevgi ve saygının olduğu yerde güzellikler kendiliğinden oluşacaktır. Güzel ile olumlu duyguların ve de gerçek ile sanatın örtüşmesi, yaradılışın temel ilkesidir. Diğer bir açıdan baktığımızda ise, bence sanat sıradan bir işin sunumu aşamasında izlenen fark veya farklılıklardan oluşanların toplamıdır. Fotoğraf ise kendi teknolojisindeki teknik gelişmelerin yeni olanaklarını kullanarak kendine özgü dilini öne çıkarmaktadır.

Fotoğraf: Halit Yıldırım

Dünden bu güne fotoğraf sanatını etkileyen faktörlerin neler olduğuna baktığımızda ise, 20. Yüzyıl başlarında ülkemizde oluşan, sanat hareketleri arasındaki en önemli fark; sanatın bir çoğaltma ve kopyalamaya dönüşmesidir. Fotoğraf, 1960 sonrası sanat hareketleri ve sanat akımlarında, en çok çoğaltılarak kullanılan malzemenin başında gelmektedir. Analog fotoğraf, bizlere sadece o anı değil toplumun içinde bulunduğu noktayı da gösterir. Aynı zamanda geçmişimizi, içinde bulunduğumuz zamanı ve geleceğimiz hakkında bizleri yönlendirir. Çekilen fotoğraflar çeken kişinin iç dünyasının, görüş ve yorum açısının izleyicilere yansımasıdır.

Günümüzde sayısal fotoğrafın kullanımının güncel olmasını etkileyen faktörler ise; dünyadaki bir takım dengelerin değişimi, sosyal bilimlerin duraksaması, siyaset bilimi ve sosyolojik yapıların değişiminin yanı sıra tüketim ekonomisine dayalı teknolojinin ön plana çıkmasıdır. İçinde bulunduğumuz bu teknolojik çağda reklamcılığında önemi büyüktür. Tüketilen ürünlerin cazibesini arttırabilmek için ürünün dış görünüşü sanatsal yollara başvurularak oluşturuluyor. Buradaki amaç daha sonraları marka imajını ön plana çıkartıp tüketimi arttırmaktır.

Fotoğraf: Avniye Genç

Bu yöntem sadece tüketilen ürün için değil aynı zamanda gerek sanat galerilerindeki eserler gerekse sanatçılar için de geçerlidir. Örneğin; Empresyonist eserlerin açık arttırmalarına rağbette düşmeler görülürken, Postmodern bir eserin ön plana çıkarak talebinin ve izleyicisinin arttığı gözlemlenebiliyor. Burada imaj ve değer oluşturmaya yönelik reklam ve medyanın yönlendirilmesi önem kazanıyor.

Günümüzde reklam dünyasında fotoğrafın yeri pek çoktur. Çünkü kişiye özel çekilmiş olan fotoğrafların da hem sanat akımlarını hem de sürrealizmin belirgin göstergeleri olan hayal dünyasının yanı sıra, bağımsız nesnelerin bir araya getirilmesi sonucu, beden ve nesnelerin yeniden yorumlanması ilgi çekmektedir.

Fotoğraf: Berna Yan

Genelde doğadaki ve yaşamın içindeki nesneler bize oldukları gibi görünürler. Çoğu kişi objelerin nasıl göründüklerini düşünmez ve merak etmez. Halbuki fotoğrafçılar çektikleri obje, insan veya mekanları doğrudan izleyicilerle paylaşır ve onların konuyla ilgisini, etkisini merak eder ve anlamaya çalışırlar.

Bazen de çekilen fotoğraflar, bilgisayar programları veya baskı teknikleriyle, görsel anlamda kişinin estetik duygularının katkıları sonucu değişik sanatsal çalışmalar ortaya çıkar. Bazı objeleri değişik şekillerde sunmak, bunları gören kişilerin farklı bakış açılarını geliştirip çok yönlü düşündürebilir. Bazen bir objenin renginin değiştirilmesi bile insan beyninde yeni algılamaların nedeni olabilir. Bir objeyi yansıması ile birlikte veya sadece bir bölümünü kullanmak, başka bir mekanda kullanmak, bir şeyin yerine koyarak başka objelere benzetmek kişilerde farkındalık duygusunu geliştirebilir.

Bu yazımda kullanılan fotoğraflar, Arel Üniversitesi Grafik Tasarım Bölümü Öğretim Görevlisi Serap Şahan Sokol'un öğrencilerine stüdyoda çektirmiş olduğu cam nesnelerin yorumlamalarından örnekler.