İzinsiz Drone Uçurulması ile Ortaya Çıkan Sorunlar…

Drone kullanıcılarının izinsiz uçuşlarında ortaya çıkabilecek sorunlar, idari yaptırım ve para cezaları...

Sizin Fotoğraflarınız – 8
Fotoğraf Eğitimimiz
Verileri yedekleyin risk almayın!

Yazı: Cem Saner

Herkese merhaba, drone severleri çok yakından ilgilendiren yeni bir konu ile yeniden birlikteyiz. Bir de konuğumuz var, avukat arkadaşımız Mert Öztekin. Mert de bizler gibi bir drone kullanıcısı ve tabii ki mesleğinden dolayı işin hukuki yönlerine detaylı bir şekilde hakim. Ben de hem kendim hem de sizler adına en çok merak ettiklerimi sevgili Mert’e sordum ve sağolsun elinden geldiğince sorularımıza açıklayıcı cevaplar verdi.

drone operator g245458e6e 1920 - İzinsiz Drone Uçurulması ile Ortaya Çıkan Sorunlar…
SHGM’nin paylaştığı istatistiklere göre ülkemizdeki İHA pilot lisansına sahip kişi sayısı 567 bin 65, kayıtlı drone (İHA) sayısı ise 55 bin 725’dir. SHGM’nin sitesinden ehliyet almak çok kolay olduğu için kullanıcı sayısının bu kadar yüksek olması gayet normal. Ancak sayıları yorumlamak gerekirse gerçek kullanıcı sayısı elli-altmış binlerde dersek herhalde yanlış olmaz. Hal böyleyken gittikçe popülerleşen drone kullanımı birçok hukuki problemi de beraberinde getiriyor ve mağduriyetlere sebep oluyor. Bildiğiniz gibi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı “İHA Uçuş Bölgeleri Haritası”nda uçuş yapılabilecek alanlar açıkça gösterilmiş durumda ve bu alanlar dışında uçuş yapabilmek ancak SHGM’nin izni ile mümkün. İzne tabi bu alanlarda uçuş izni almak pek mümkün olmadığı için drone kullanıcıları genellikle uçuşlarını izinsiz olarak gerçekleştirmekteler. İzinsiz drone uçurulması nedeni ile kesilen idari para cezalarından mağdur olanların sayısı ise her geçen gün ciddi şekilde artmakta. Bu noktada drone pilotlarının kendilerine kesilen idari para cezalarına karşı haklarını bilmesi daha da önemli hale gelmiştir. İşte bizler de tam bu noktada sevgili Mert Öztekin’den yardım istedik ve sorularımızı kendisine sıraladık.

Cem Saner – Mert sence, drone kullanmak konusunda kurallar bu kadar sıkı tutulurken, kullanamayacağımız cihazların bu kadar kolay satın alınması ve ehliyetlerin peynir ekmek gibi dağıtılması normal bir durum mu? Aslında öncelikle bu konuya bir düzen getirilmesi gerekmez mi? Kesilen idari para cezalarının yasal dayanağı nedir?

Mert Öztekin – SHGM’nin 23/07/2020 tarihinde yayımlamış olduğu “İnsansız Hava Aracı Sistemleri Talimatı”n 26.maddesinde “Genel Müdürlükten izin almayı gerektiren operasyonlar için izin alınmadan İHA uçuşu yapılması ve verilen yetkiler ile belirlenen hava sahaları dışında operasyon gerçekleştirilmesi hallerinde ilgili şahıs ve işletmeye 2920 sayılı Kanunun 5 inci kısmında yer alan ceza hükümleri” uygulanacağı belirtilmiştir.

Görüldüğü gibi İHA’ların sınıfı ve ağırlığı gibi özelliklerine bakılmaksızın belirlenen hava sahaları dışında uçuş yapılması izne tabidir.

2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 144. maddesinde “Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca belirlenen kurallara aykırı olarak veya mülki idare amirlerince belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran kişilere bin Türk Lirasından on bin Türk Lirasına kadar idari para cezası” uygulanacağı belirtilmiştir. Kanun maddesinde belirtildiği üzere belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran kişilere idare tarafından bin Türk Lirası ile On bin Türk Lirası aralığında belirlenen tutarda idari para cezası verilecektir. Bir başka deyişle 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu idareye cezanın miktarını belirlemesi için bir takdir yetkisi tanımıştır. İdare kendisine tanınan takdir yetkisini somut olayın şartlarına ve hakkaniyet ilkesine uygun olarak kullanmalıdır.

Uygulamada somut olayın şartlarına bakılmaksızın belirlenen alanlar dışında drone uçuran kişilerin birçoğuna en üst sınırdan idari para cezası verildiği görülmekte. İdare tarafından somut olayın şartları değerlendirilmeksizin izinsiz uçuş yapan kişilerin büyük çoğunluğu hakkında en üst sınırdan idari para cezasına hükmedilmesi hukuka aykırılık teşkil etmektedir ve hakkaniyet ilkesi ile de çelişkilidir. Ayrıca bu durum bir itiraz sebebi olarak ileri sürülebilir.

31/12/2021 tarihinde resmi gazetede yayımlanan 2920 Sayılı Sivil Havacılık Kanunu Uyarınca Verilebilecek İdari Para Cezalarına İlişkin Tebliğ’de “belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran kişilere uygulanacak ceza tutarı 2 bin 679 Türk Lirası ile 26 bin 786 Türk Lirası aralığında olacak şekilde” güncellenmiştir. Bu tebliğe göre 2022 yılı itibariyle belirlenen alanlar dışında izinsiz uçuş yapan kişiler hakkında uygulanacak idari para cezalarında güncel tutarlar geçerli olacaktır.

Cem Saner Drone kullanıcıları tutulan tutanaklar konusunda nelere dikkat etmeli?

Mert Öztekin – Kolluk kuvvetlerinin izinsiz drone uçurulması nedeniyle düzenleyip drone kullanıcısına imzalattığı “tutanaklar” idari para cezasına asli biçimde delil teşkil etmekte. Bu nedenle tutanakları imzalanmadan önce kullanıcıların dikkatlice okuması gerekmekte. Hukuka aykırı olarak düzenlenen tutanaklar idari para cezasının iptal edilmesinde oldukça önem arz etmektedir.

5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 25. Maddesinde idari yaptırım kararına ilişkin tutanakta yer alması gereken hususlar sayılmıştır. Buna göre düzenlenen tutanakta;

a) Hakkında idari yaptırım kararı verilen kişinin kimlik ve adresi,
b) İdari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiili,
c) Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün deliller,
d) Karar tarihi ve kararı veren kamu görevlilerinin kimliği, açık bir şekilde yazılır.

Tutanakta, ayrıca kabahati oluşturan fiil, işlendiği yer ve zaman gösterilerek açıklanır. Kolluk tarafından düzenlenen tutanakta yer alan hususlar ve bilgiler dikkatlice okunmalıdır. Çünkü bu tutanak idare tarafından verilecek idari para cezasına delil teşkil edecektir. Eğer tutanakta yer alan hususlar gerçeği yansıtmıyorsa bu durumda izinsiz uçuş yaptığı iddia edilen kişiler tutanağı imzalamaktan imtina edebilir.

5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 26. maddesinde “İdarî yaptırım kararının ilgili gerçek kişinin huzurunda verilmesi halinde tutanakta bu husus açıkça belirtilir. Bu karara karşı başvurabileceği kanun yolu, mercii ve süresine ilişkin olarak bilgilendirildikten sonra kişinin karar tutanağını imzalaması istenir. İmzadan kaçınılması halinde bu durum tutanakta açıkça belirtileceği” hükmüne yer verilmiştir. Görüldüğü gibi hakkında tutanak düzenlenen kişinin tutanağı imzalamaktan kaçınabileceğine kanunda açıkça yer verilmiştir.

Tutanağı imzalamaktan imtina edilebilecek bir duruma örnek vermek gerekir ise; kolluk kuvveti geldiği sırada uçuş yapmayan bir kimse, kolluk tarafından hakkında izinsiz alanda uçuş yapılması nedeniyle düzenlenen tutanağa imza atmaktan kaçınabilir. Bir diğer örnekte ise kolluk kuvveti drone kullanan kişinin mahalle sakinlerinin görüntülerini aldığı yönünde bir tutanak düzenlemiş ancak drone operatörü bu tarz görüntüler kaydetmemiş ise yine hakkında düzenlenen tutanağa imza atmaktan kaçınabilecektir. Bu tarz örnekler çoğaltmak mümkün.

Kısacası somut olay ile tutanakta düzenlenen olayın örtüşmediği her durumda drone kullanıcısı tutanağın gerçeği yansıtmadığı gerekçesiyle tutanağı imzalamaktan çekinebilir. Uygulamada son zamanlarda düzenlenen tutanağın imzalanması konusunda kolluk kuvveti ile drone kullanıcıları arasında ciddi problemler yaşanmaktadır. Çoğu durumda drone kullanıcıları kendileri hakkında düzenlenen tutanakları okuyamadan imza atmaktadırlar. Böylesine hukuka aykırı ve ileride iptali mümkün olabilecek bir idari para cezasına ilişkin düzenlenen tutanak drone kullanıcısı tarafından imzalandıktan sonra kendisi için ileride ciddi hak kayıplarına yol açabilmektedir.

Ayrıca izinsiz uçuş yaptığı iddia edilen drone pilotu, kolluk tarafından düzenlenen tutanağı imzalamış olsa dahi tutanağı kendi iradesi ile imzalamadığı takdirde, tutanağın kolluk kuvvetlerinin baskısı altında imzalandığı ve bu nedenle cezanın iptal edilmesi hususlarını itiraz süresi içinde ileri sürebilecek ve cezanın iptalini talep edebilecektir.

island g4537860bd 1920 - İzinsiz Drone Uçurulması ile Ortaya Çıkan Sorunlar…

Cem Saner – Kullanıcıların idari para cezasına karşı itiraz yolları nelerdir? 

Mert Öztekin – İdari para cezasına ilişkin verilen idari yaptırım kararlarına karşı, kararın tebliğ veya tefhim tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, yetkili sulh ceza mahkemesine başvurarak itiraz etmek gerekir. Bu süre içinde başvuru yapılmadığı takdirde idari para cezası kesinleşecektir. İdari para cezasına itiraz yapılırken, itiraz edilecek hususlar her somut olayın şartına göre değişkenlik göstermektedir.

Bu nedenle itiraz edilecek hususların tespiti ve deliller ile ilişkilendirilmesi verilen idari para cezasının iptal edilmesi için oldukça önem arz etmektedir. İtiraz kanun yolu, bir merciin verdiği kararın aynı derecedeki bir başka mercii tarafından incelenmesini sağlayan olağan bir kanun yolu olduğundan hakkın etkin kullanılması için itiraz başvurusunun bu alanda uzman bir avukat tarafından yapılmasında yarar vardır.

Cem Saner – 250 gram altı drone kullanıcıları bu tarz bir durumda ne yapmalı?

Mert Öztekin SHGM’nin sitesinde yayımladığı harita verisine göre drone’ların ağırlığına bakılmaksızın uçuşa yasak olan bölgeler tanımlanmıştır. Bu nedenle drone pilotları cihazlarının ağırlıklarına değil, uçuşa müsaade edilen alanlarda drone uçurma konusuna dikkat etmelidirler.

Cem Saner – Şu an yürürlükte olan kurallar ile sistemin kilitlendiği açıkça görülmekte. Sence yasal olarak nasıl bir düzenleme her iki tarafı da memnun eder?

Mert Öztekin Ülkemizin jeopolitik konumu ve milli güvenlik sorunları dikkate alındığında, terör saldırıları, kişisel verilerin ihlali gibi ileride ortaya çıkacak problemlerin önünün kesilmesi adına yönetmelikte çok katı yaptırımlar düzenlendiğini söyleyebiliriz. Bu gerekçeler haklı gerekçelerdir, ancak drone hobisine gönül veren vatandaşları sıkı bir şekilde takip edecek bir sistem geliştirilmeli ve bu hobiye gönül veren kişilere de drone uçurması için şehirlerde uçuş sahaları ayrılmasının gerekli olduğunu düşünüyorum.

Cem Saner – Merak edilen başka bir konuda, şehrin ortasında izinsiz drone uçuranlarla hiç kimsenin olmadığı yerlerde drone uçuranların karşılaştıkları muamelenin aynı olması. Sence bu da itiraz sürecinde fark eden bir durum mu?

Mert Öztekin İdari para cezasını belirten kanun maddesinde idareye alt ve üst sınır arasında ceza tayin etmesi için takdir yetkisi tanınmıştır. Hakkaniyet ilkesi gereği idarenin takdir yetkisini kullanırken bu iki farklı durumdaki kişilere hakkaniyetli idari para cezaları tayin etmesi gerekmektedir diye düşünüyorum. Unutulmamalıdır ki idarenin takdir yetkisi keyfi değildir, takdir yetkisi kullanılırken idarenin hakkaniyetli davranması gerekmektedir.

CS – Sevgili Mert, verdiğin bilgiler için çok teşekkürler…

YORUMLAR

WORDPRESS: 0